Türkiye’de Sınai Mülkiyet Sisteminin gelişimi 3 dönemde incelenebilir :
1) 1871–1923 Yılları Arası Gelişmeler
1871–Eşya-i Ticariyeye Mahsus Alamet-i Farikalara Dair Nizamname yürürlüğe girmiştir.
1872–Alamet-i Farika Nizamnamesi’ne birinci ek yapılmıştır.
1879–Osmanlı İhtira Beratı Kanunu yürürlüğe girmiştir.
1888–Alamet-i Farika Nizamnamesi’ne ikinci ek yapılmıştır.
2) 1923–1994 Yılları Arası Gelişmeler
1925–Sınai Mülkiyetin Korunması İçin Uluslararası Bir Birlik Oluşturulması Hakkındaki Paris Sözleşmesi’ne katılım sağlanmıştır.
1931–Sınai Mülkiyet Gazetesi yayınlanmaya başlamıştır.
1934–İktisat Vekaleti bünyesinde ilk Sınai Mülkiyet Müdürlüğü kurulmuştur.
1955–Milletlerarası Patent Enstitüsüne üyeliğimiz gerçekleşmiştir. Aynı yıl içerisinde markalarda incelemeli sisteme geçilmiştir.
1956–Patent başvurularına yenilik incelemesi yaptırılmaya başlanmıştır.
1965–Alamet-i Farika Nizamnamesi yürürlükten kaldırılarak 551 Sayılı Markalar Kanunu yürürlüğe girmiştir.
1976–Türkiye, Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (WIPO) Kuruluş Sözleşmesi’ne katılarak WIPO üyesi olmuştur.Aynı yıl içerisinde Sınai Mülkiyet Müdürlüğü, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinde Sınai Mülkiyet Daire Başkanlığı
olarak yapılandırılmıştır.
1977–Milletlerarası Patent Enstitüsü feshedilip yerine Avrupa Patent Sözleşmesi yürürlüğe girmiştir. Aynı yıl içerisinde Türk vatandaşları tarafından yapılan ihtira beratı (patent) başvurularının da Avrupa Patent Ofisi’nde yenilik incelemesine tabi tutulmasına başlanılmıştır.
3)1994’ten Günümüze (1994 – 2008) Gelişmeler
1994–544 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığına bağlı özel bütçeli bir kuruluş olarak Türk Patent Enstitüsü kurulmuştur.
1995–Sınai mülkiyet sistemimizle ilgili bu yıl içerisinde çok önemli gelişmeler yaşanmıştır :
– Türkiye Dünya Ticaret Örgütü (WTO) üyesi olmuştur.
– Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşması ve eki Ticaretle Bağlantılı Fikri
Mülkiyet Hakları Anlaşması (TRIPS) ülkemizde yürürlüğe girmiştir.
– Bugünkü Sınai Mülkiyet Sistemimizin temelini oluşturan Patent, Marka, Endüstriyel Tasarım ve Coğrafi İşaretlere ilişkin Kanun Hükmünde Kararnameler yürürlüğe girmiştir. Bunlar:
• 551 sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
• 554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
• 555 sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
• 556 sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
1996– Patent İşbirliği Antlaşmasına (PCT) taraf olunarak tek bir başvuru ile birden fazla ülkeye aynı anda başvuru yapma imkanı doğmuştur. Aynı yıl içerisinde patent ve markaların uluslararası sınıflandırılmasına ilişkin Strazburg, Nis ve Viyana Anlaşmalarına katılım sağlanmıştır.
1998– Tasarımların Sınıflandırılmasına İlişkin Locarno Anlaşması ve Mikroorganizmaların Uluslararası Saklanmasına İlişkin Budapeşte Anlaşmasına katılım sağlanmıştır.
1999–Madrid Anlaşmasına İlişkin Protokole katılımımız gerçekleşmiştir.
2000–Türkiye, Avrupa Patent Sözleşmesi’ne (EPC) taraf olmuştur. Patent Kanunu Antlaşması imzalanmıştır.
2003–5000 Sayılı Türk Patent Enstitüsü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun yürürlüğe girmiştir.
2004–5147 Sayılı Entegre Devre Topografyalarına İlişkin Kanun yürürlüğe girmiştir. Stratejik Plan hazırlanmıştır.
2005–Endüstriyel Tasarımların Uluslararası Tesciline İlişkin Lahey Anlaşmasının Cenevre Metnine ve Marka Kanunu Anlaşmasına (TLT) katılım sağlanmıştır. Patent araştırma ve inceleme işlemleri Enstitü bünyesinde yapılmaya başlanmıştır. Avrupa Patent Ofisi Sorgu Sistemi (EPOQUE) kullanılmaya başlanmıştır.
2006–Türk Patent Enstitüsü ile TÜBİTAK arasında Patent Teşvikleri Protokolü imzalanmıştır. Marka Kanunu Antlaşması revizyonuna ilişkin Singapur Anlaşması imzalanmıştır.
2007–Avrupa Patent Sözleşmesi’nin Değiştirilmiş Metnine (EPC 2000) katılımına ilişkin 5598 sayılı Kanun yürürlüğe girmiştir.
2008- 60. Hükümet Programı Eylem Planında Sınai Mülkiyete ilişkin pek çok proje yer almıştır. Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları Koordinasyon Kurulu oluşturulmuştur.
Not: Yukarıda yer alan tarihsel gelişim listesi TPE’nin 2008 Yılı Faaliyet Raporu’ndan alınmıştır.
Av. Levent Yaralı
Etiketler: Alameti Farika, Coğrafi İşaret, Entegre Devre Topoğrafyaları, Fikri Haklar, Fikri Mülkiyet, İhtira Beratı, Islahçı Hakları, Madrid Anlaşması, Madrid Sözleşmesi, MARKA, Patent, PCT, Sınai Haklar, Sınai Mülkiyet, Tasarım, TPE, TRIPS, WIPO, WTO